Οι ευρωεκλογές του 2024 είχαν δύο μεγάλους χαμένους: Όλαφ Σολτς Και Εμμανουέλ Μακρόν. Ενώ τα κόμματά τους συγκέντρωσαν μόνο το 15% των ψήφων, ο Σολτς και ο Μακρόν είδαν με φόβο την επιστροφή της ακροδεξιάς στις κάλπες. Μάλιστα, στην περίπτωση του Γάλλου προέδρου υπήρξε κατάρρευση αφού τα ποσοστά του «Εθνικού Συλλαλητηρίου» της Μαρίν Λεπέν ήταν υπερδιπλάσια από αυτά της «Αναγέννησης» του Μακρόν.
Για να βάλουμε σε προοπτική την κλίμακα της ήττας, ο Μακρόν χάνει 7 βαθμούς σε σύγκριση με τις ευρωεκλογές του 2019 και περισσότερους από 10 βαθμούς από τις προεδρικές εκλογές πριν από δύο χρόνια.
Το Γερμανικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα δεν είχε ποτέ τόσο κακή απόδοση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το SPD έλαβε το χαμηλότερο ποσοστό από το 10,1% το 1887, στις εκλογές του Κάιζερ Βίλχελμ.
Τι μας λέει η εκλογική συντριβή Σολτς και Μακρόν; «Το ηγετικό δίδυμο του γαλλογερμανικού άξονα στην Ευρώπη αντιμετωπίζει μια σοβαρή κρίση ταυτότητας», εξηγούν στο Nautenboriki Ευρωπαίοι διπλωμάτες στις Βρυξέλλες. Όσοι παρακολουθούν στενά την πολιτική δυναμική στο Παρίσι και το Βερολίνο το γνωρίζουν εδώ και πολύ καιρό: η Γαλλία και η Γερμανία βρίσκονται σε κατάσταση πολιτικής κρίσης εδώ και χρόνια. Μια οικονομική κρίση επίσης, ιδιαίτερα έντονη στη Γερμανία, κάποτε «ατμομηχανή» της Ευρώπης, αλλά και στη Γαλλία.
«Γυμνοί» οι δύο «βασιλιάδες» της Ευρώπης
Είναι η οικονομία
Τα γαλλικά δημόσια οικονομικά βρίσκονται σε πολύ χειρότερη κατάσταση από την αναμενόμενη. Το δημοσιονομικό έλλειμμα πέρυσι ανήλθε στο 5,5% του ΑΕΠ. Παράλληλα, σε απόλυτα μεγέθη, το δημόσιο χρέος της χώρας αναμένεται να φτάσει τα 3,2 τρισεκατομμύρια ευρώ έως το τέλος του έτους. Κανένα άλλο μέλος της ΕΕ δεν είναι τόσο βαριά χρεωμένο σε απόλυτους όρους. Και με 111% του ΑΕΠ, η Γαλλία είναι πλέον η τρίτη πιο υπερχρεωμένη χώρα στην ΕΕ μετά την Ελλάδα και την Ιταλία.
Επίσης στη Γερμανία, τα στοιχεία για το έλλειμμα και το χρέος φαίνονται καλά, αλλά η οικονομία βρίσκεται σε ύφεση. Ο μεταποιητικός τομέας καταρρέει και η χώρα θα γνωρίσει τη χειρότερη ανάπτυξη στο G20 το 2024.
Ο καγκελάριος Σολτς, ερωτηθείς από δημοσιογράφο εάν επιθυμεί να σχολιάσει το 14% που συγκέντρωσε το κόμμα του στις ευρωεκλογές, απάντησε το βράδυ της Κυριακής με μία μόνο λέξη: «Όχι». Όμως το SPD έχει τοποθετήσει την καγκελάριο στο επίκεντρο της προεκλογικής του εκστρατείας. Ως εκ τούτου, ήταν πρωτίστως μια ψήφος για τον ίδιο τον Soltz και την αξιοπιστία του.
Τουλάχιστον ο Εμανουέλ Μακρόν, μετά το 15,4% που συγκέντρωσε το κόμμα του, είπε το σωστό: «Δεν μπορώ να προσποιηθώ ότι δεν έγινε τίποτα». Και προκήρυξε εκλογές ρισκάροντας τα πάντα. Αντίθετα, ο Σολτς σφυρίζει αδιάφορα, ακόμα κι αν μαζί του καταρρεύσει ο κυβερνητικός συνασπισμός με τους Πράσινους και τους φιλελεύθερους του FDP, που έπεσε στο 12% και στο 5% αντίστοιχα. Συνολικά, τα τρία κόμματα της κυβέρνησης Σολτς έχουν μόνο το 29% των ψήφων, γεγονός που οδηγεί την αντιπολίτευση να προκηρύξει πρόωρες εκλογές.
Η κρίση των δύο μεγάλων χωρών δεν μπορεί να αγνοηθεί. Ειδικά σε μια Ευρώπη που, πίσω από τη φαινομενική σταθερότητά της, βιώνει μια φάση πολιτικού κατακερματισμού και προετοιμάζεται για πολιτικό σεισμό.
Η κρίση του γαλλογερμανικού άξονα
Επί δυόμισι χρόνια, ο γαλλογερμανικός άξονας Σολτς και Μακρόν, μαστιζόμενος από μεγάλες εσωτερικές συγκρούσεις, προσπαθούσε να κρατήσει ίσιο τον πήχη της Ευρώπης. Η θέση που υιοθετήθηκε για την ενεργειακή μετάβαση, μετά την τραυματική ρήξη με τη Ρωσία μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, είναι εμβληματική.
Ο Μακρόν εμφανίστηκε ξαφνικά ως «γεράκι», επικεφαλής μάλιστα της γαλλικής στρατιωτικής αποστολής στην Ουκρανία. Ο Γάλλος πρόεδρος εγκατέλειψε τις αρχικές προσπάθειές του για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων και βυθίστηκε κατάματα σε μια ρητορική φρενίτιδα κατά της Ρωσίας που απέτυχε. Η γαλλική κοινή γνώμη φαίνεται να διαφωνεί. Παρουσιαζόμενος ως «ανώτατος διοικητής», ο Μακρόν προσπάθησε να κάνει τους συμπατριώτες του να ξεχάσουν το αυξανόμενο δημόσιο χρέος, την αναιμική οικονομική ανάκαμψη των προαστίων, τις αυξανόμενες ανισότητες μεταξύ του Παρισιού και της υπόλοιπης χώρας, τις νεοφιλελεύθερες συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις. Όλα τα κοινωνικά ζητήματα έχουν αποδυναμωθεί από τον πρόεδρο αναβιώνοντας τον μύθο της στρατιωτικής ανδρείας. Ενώ στην πραγματικότητα η πολιτική της αμφισβητείται από πολλές πλευρές, ιδιαίτερα στην Αφρική.
Το Βερολίνο ομολογεί επίσης την πίστη στο ΝΑΤΟ, αλλά υπέστη μεγάλη οικονομική κρίση εγκαταλείποντας το φθηνό ρωσικό αέριο. Η Γερμανία του Scholz βιώνει μια κρίση ταυτότητας στο αναπτυξιακό της μοντέλο, αφού ο πόλεμος στην Ουκρανία γκρέμισε πολλά από τα θεμέλια μιας στρατηγικής που βασίζεται στις εξαγωγές και τις χαμηλές τιμές ενέργειας που διαμόρφωσαν την οικονομική της δύναμη για δεκαετίες.
Η ασάφεια του Σολτς σχετικά με το αν θα αποδεχτεί την ανάγκη για γεωπολιτική επανεκκίνηση του Βερολίνου σε μια Ευρώπη που μεταμορφώνεται σε συνδυασμό με κραυγαλέο οικονομικό πόλεμο των ΗΠΑ. Ένας εμπορικός πόλεμος που ξεκίνησε με την πολιτική του Μπάιντεν να παρασύρει γερμανικούς γίγαντες στην Αμερική, με το δέλεαρ δισεκατομμυρίων δολαρίων σε επιδοτήσεις και φθηνή ενέργεια για πράσινες επενδύσεις.
ευρωπαϊκές επιπτώσεις
Η αποδυνάμωση του γαλλογερμανικού άξονα είναι εμφανής ακόμη και από την επόμενη ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής, που υποτίθεται ότι θα αποφασίσει για τη μελλοντική Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Ο Μακρόν έχει γίνει απρόβλεπτος και ο Σολτς θα μπορούσε να εμφανιστεί ακόμα πιο διστακτικός. Δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι η πρώτη σύγκρουση αφορά τη νέα κατεύθυνση της Κομισιόν. Ο Μακρόν υποστήριξε τον Μάριο Ντράγκι ως πρόεδρο της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αντικαθιστώντας την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Η νέα ηγεσία της Επιτροπής πρέπει να συγκεντρώσει την υποστήριξη τουλάχιστον 15 από τα 27 κράτη μέλη, τα οποία αντιπροσωπεύουν επίσης το 65% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ.
Τα πράγματα πλέον σοβαρεύουν και στο νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η πλειοψηφία έχει γίνει πιο σύνθετη. Το 2019, η φον ντερ Λάιεν έλαβε πλειοψηφία μόλις 9 ψήφων στην ολομέλεια. Και τώρα οι ενστάσεις θα είναι πολύ μεγαλύτερες, αν συνυπολογίσουμε και τα σκάνδαλα για τα οποία κατηγορείται ο απερχόμενος πρόεδρος της Κομισιόν.
