«Ο πρώτος άνθρωπος που επέλεξε να προσβάλει τον συνομιλητή του χωρίς να ιδρώσει έβαλε τα θεμέλια του πολιτισμού», είπε κάποτε ο Βρετανός νευρολόγος Τζον Χάλινγκς Τζάκσον. Μια προσβολή είναι συχνά σαν ένα χαστούκι: ξαφνική και επώδυνη. Και αν συνοδεύεται από ανασηκωμένο μεσαίο δάχτυλο… τότε μπορεί να κάνει τον άλλον να νιώσει πυρωμένος και θυμωμένος.
Μια χειρονομία που σημάδεψε την ιστορία του αθλητισμού
Αισχρές χειρονομίες και χυδαίες εκφράσεις μπορούν να βρεθούν παντού – στο ταμείο του σούπερ μάρκετ, στην κίνηση στο δρόμο, στη συζήτηση.
Το ίδιο ισχύει και στον αγωνιστικό χώρο: μια απλή χειρονομία μπορεί να προκαλέσει αίσθηση. Στις 27 Ιουνίου 1994, ακριβώς πριν από 30 χρόνια, ο Stefan Effenberg, ποδοσφαιριστής της Nationale Mannschaft, αντικαταστάθηκε κατά τη διάρκεια ενός αγώνα για το Παγκόσμιο Κύπελλο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ενοχλημένος από τις αποδοκιμασίες των Γερμανών οπαδών Ο Έφενμπεργκ απάντησε σηκώνοντας το μεσαίο δάχτυλο – λίγες ώρες αργότερα αποβλήθηκε και από την Εθνική Γερμανίας.
Η ιστορία μιας πρόκλησης
Μερικές φορές αυτή η χειρονομία μπορεί να είναι ένα πολιτικό μήνυμα ή ένα σύμβολο της ποπ κουλτούρας, ένας τρόπος έκφρασης θυμού. Ωστόσο, με βάση το ποινικό δίκαιο, υπάρχουν και περιπτώσεις που αυτό μπορεί να θεωρηθεί ποινικό αδίκημα. Πώς όμως γεννήθηκε το «πισινό στο τέλος»;
Αυτή η προσβλητική χειρονομία προέρχεται από τους αρχαίους ρωμαϊκούς και ελληνικούς χρόνους και πιστεύεται επίσης ότι έχει κατασκευαστεί από φιλοσόφους, σύμφωνα με όσα γράφει ο Reinhard Krieger στο βιβλίο του «To κ@λοδ@χτίλο – The news of an influential gesture». Πριν από 2.500 χρόνια, ήταν οι Έλληνες που «επινόησαν» αυτή τη συγκεκριμένη χειρονομία που τους επέτρεψε να αμφισβητήσουν, να κοροϊδεύουν και να προσβάλλουν ο ένας τον άλλον. Τόσο για τους αρχαίους Έλληνες όσο και για τους Ρωμαίους Αυτή η χειρονομία συμβόλιζε ένα πέος σε στύση και επομένως ήταν περισσότερο σεξουαλική νύξη παρά μια χειρονομία τόσο προσβλητική όσο είναι σήμερα.
Ο άνθρωπος που φαίνεται ότι επινόησε τη χειρονομία ήταν ο Διογένης ο Κυνικός. Κάποια στιγμή ταξιδιώτες στην Αθήνα τον ρώτησαν πού θα μπορούσαν να βρουν τον ρήτορα Δημοσθένη. Τότε ο Διογένης τους έδειξε το μεσαίο του δάχτυλο και φώναξε: «Αυτό είναι για τον δημαγωγό της Αθήνας». Οι Ρωμαίοι, σύμφωνα με τον Κρίγκερ, ονόμασαν αυτή τη χειρονομία «digitus impudicus», που σημαίνει «το αναιδές δάχτυλο».
Από την Ευρώπη στην Αμερική και μετά στον… Duden
Το ανασηκωμένο μεσαίο δάχτυλο δεν είναι μια παγκοσμίως γνωστή χειρονομία — ή τουλάχιστον δεν ήταν μέχρι πρόσφατα, γράφει ο Krieger. Η χειρονομία εξαπλώθηκε στον ελληνικό και ρωμαϊκό πολιτισμό, αλλά με τη διατλαντική παγκοσμιοποίηση έφτασε και στον Νέο Κόσμο – με τη μετανάστευση πολλών Ιταλών, η χειρονομία «μεταφέρθηκε» και στη Βόρεια Αμερική. Χάρη στον κινηματογράφο και τη μουσική –ιδίως τη συναυλία του Johnny Cash στη φυλακή San Quentin το 1969– η άσεμνη χειρονομία έγινε παγκόσμιο σύμβολο του επαναστατικού τρόπου ζωής.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 το «major» περιλαμβανόταν και στο Duden, ενώ το 1996 προστέθηκε στο λεξικό το «κ@λοδ@χτυλο». Η Ellen Fricke, καθηγήτρια Γερμανικών Σπουδών στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Chemnitz, κάνει λόγο για μια εμβληματική χειρονομία, δηλαδή μια χειρονομία που έχει πλέον μια σταθερή και παγκοσμίως αναγνωρίσιμη έννοια, παρόμοια με αυτή της λέξης «ok» ή του συμβόλου της νίκης.
Πηγή: Deutsche Welle
