Θετική εξαίρεση σε Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος (ΕΟΧ) αποτελεί την Ελλάδα στον τομέα της εμπορικές κλινικές μελέτες (αυτοί που χρηματοδοτούνται από φαρμακευτικές εταιρείες), γιατί φαίνεται να «αντιστέκεται» στην πτωτική τάση που καταγράφεται στην Ευρώπη, έστω και αν δεν παρουσιάζει σημαντική πρόοδο.
Σύμφωνα με μια νέα έκθεση της IQVIA για την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Φαρμακευτικών Βιομηχανιών και Ενώσεων (EFPIA) και Vaccines Europe, το παγκόσμιο μερίδιο των μελετών που διεξάγονται στον ΕΟΧ έχει μειωθεί δραματικά, με τον αριθμό των μελετών που χρηματοδοτούνται από τη φαρμακευτική βιομηχανία να μειώνεται σε όλες τις χώρες . το 2023 σε σύγκριση με το 2018, με εξαίρεση τρεις.
Παρά το δυσμενές περιβάλλον για τον φαρμακευτικό κλάδο στη χώρα μας, ανάμεσά τους είναι και η Ελλάδα (μαζί με τη Σλοβακία και την Πορτογαλία), η οποία ωστόσο αποτελεί παραδοσιακά εμπόδιο στη χρήση του κλάδου.
Ειδικότερα, την περίοδο 2018-2023, ο σύνθετος ετήσιος ρυθμός αύξησης (CAGR) των εμπορικών κλινικών μελετών που ξεκίνησαν στη χώρα μας είναι μόλις 0,2%, αλλά το ποσοστό αυτό αποτελεί ενθαρρυντικό σήμα για τη δυναμική τους, ενώ κορυφαίες χώρες του κλάδου, όπως π.χ. όπως η Ισπανία και η Γερμανία, κατέγραψαν πτώση 0,2% και 7,6% αντίστοιχα.
Στη χώρα μας παρουσιάζεται αύξηση του αριθμού των εμπορικών κλινικών δοκιμών που ξεκινούν μεταξύ 2018 και 2022·ενώ πτώση σημειώνεται το 2023, έτος κατά το οποίο καταγράφεται μείωση αυτού του δείκτη σε όλες σχεδόν τις χώρες του ΕΟΧ. Πιο συγκεκριμένα, ο αριθμός των κλινικών μελετών που ξεκίνησαν στην Ελλάδα ανήλθε σε 105 το 2018, 108 το 2019, 133 το 2020, 146 το 2021, 151 το 2022 και 106 το 2023.
Όσο για αυτόν κατά κεφαλήν αριθμό κλινικών μελετών που χρηματοδοτούνται από φαρμακευτικές εταιρείεςΗ χώρα μας κατατάσσεται στην 13η θέση μεταξύ των 27 κρατών μελών, με 1,02 κλινικές μελέτες ανά 100.000 κατοίκους το 2023.
Η αντίσταση της Ελλάδας στην «κατάρρευση» της Ευρώπης αντανακλά ίσως τις προσπάθειες στη χώρα μας για αύξηση κλινικών μελετών, οι οποίες όμως απαιτούν την εφαρμογή αποφασιστικών παρεμβάσεων, όπως η χορήγηση κινήτρων καθώς και η απλοποίηση και επιτάχυνση των διαδικασιών, προκειμένου να επιτευχθεί μερίδιο.
Η «βουτιά» της Ευρώπης
Παρά την αύξηση κατά 38% των κλινικών δοκιμών παγκοσμίως την τελευταία δεκαετία, το παγκόσμιο μερίδιο των δοκιμών που διεξάγονται στον ΕΟΧ έχει μειωθεί δραματικά, σχεδόν στο μισό. Σύμφωνα με τη νέα έκθεση της IQVIA, το μερίδιο των επιχειρηματικών μελετών που διεξήγαγε ο ΕΟΧ μειώθηκε από 22% το 2013 σε 18% το 2018 και μετά σε μόλις 12% το 2023.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, αυτό σημαίνει ότι 60.000 λιγότεροι ασθενείς έχουν πρόσβαση σε μελέτες στον ΕΟΧενώ 20.000 λιγότερες θέσεις είναι διαθέσιμες σε μελέτες μόνο για τον ΕΟΧ. Οι Ευρωπαίοι χάνουν έτσι την ευκαιρία να αποκτήσουν πρόσβαση σε νέα καινοτόμα φάρμακα.
Οι κλινικές μελέτες παρέχουν στους ασθενείς την ταχύτερη πρόσβαση στις ειδήσεις ναρκωτικάέως και 5 έως 10 χρόνια πριν από την επίσημη κυκλοφορία τους.
Σύμφωνα με στοιχεία της IQVIA, τα συστήματα υγείας στον ΕΟΧ επωφελούνται από 1 δισεκατομμύριο έως 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο. ευρώ, χάρη στην πληρωμή μελετών και εξοικονόμηση φαρμάκων. Για το λόγο αυτό, η μείωση των μελετών στον ΕΟΧ θα έχει επιπτώσεις πολύ πέρα από τη φροντίδα των ασθενών.
Η μελέτη αποκαλύπτει ότι η μείωση της ελκυστικότητας της Ευρώπης για κλινική έρευνα θα μπορούσε να οφείλεται σε λιγότερο ευνοϊκούς ρυθμιστικούς και χρηματοδοτικούς παράγοντες. Για παράδειγμα, ο ΕΟΠ υστερεί έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών όσον αφορά τη δημιουργία και την πρόσβαση σε κλινικές δοκιμές σε διάφορους θεραπευτικούς τομείς, όπως η ογκολογία, οι μολυσματικές ασθένειες και οι σπάνιες ασθένειες.
Επιπλέον, η ανάγκη διεξαγωγής μελετών σε πολλές χώρες αποτελεί πρόκληση για την Ευρώπη, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα επωφελούνται από το μεγαλύτερο δείγμα ασθενών.
