Μια «μάστιγα» για τη δημόσια υγεία στη χώρα μας είναι νοσοκομειακές λοιμώξεις και το αντιμικροβιακή αντοχήμε την Ελλάδα στην κορυφή της ευρωπαϊκής κατάταξης. Το κόστος αυτής της θλιβερής πρώτης ισοδυναμεί με απώλεια χιλιάδων ζωών ετησίως, όπως τονίστηκε χθες στην εκδήλωση του ΕΟΔΥ, με τίτλο «Επίκαιρα Ζητήματα Δημόσιας Υγείας».
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζονται, κάθε χρόνο Καταγράφονται 20 θάνατοι ανά 100.000 κατοίκους λόγω μικροβιακής αντοχής και 112.360 ασθενείς με νοσοκομειακές λοιμώξεις (HAIs), ενώ 3.800 ασθενείς πεθαίνουν κάθε χρόνο από τις τρεις κύριες κατηγορίες HAI (πνευμονία, ουρολοιμώξεις, βακτηριαιμία). Η Ελλάδα καταγράφει ποσοστό νοσοκομειακών λοιμώξεων διπλάσιο από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο.
«Το πρόβλημα στα ελληνικά νοσοκομεία είναι εντυπωσιακής κλίμακας: 12 στους 100 νοσηλευόμενους ασθενείς μολύνονται από νοσοκομειακά μικρόβια, ενώ στην Ευρώπη το ποσοστό αυτό περιορίζεται στο 6,8%», είπε η παιδίατρος – λοιμωξιολόγος. Ξάνθη Δεδούκου.
Όπως τόνισε ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ, Χρήστος ΧατζηχριστοδούλουΜεταξύ αυτών, 1 στους 2 ασθενείς φέρει ήδη τη λοίμωξη κατά την εισαγωγή στο νοσοκομείο, ενώ στην Ευρώπη η αντίστοιχη αναλογία είναι 1 στους 3 ασθενείς.
Μια μελέτη σχετικά με τον επιπολασμό των ΣΜΝ και τη χρήση αντιβιοτικών στα ελληνικά νοσοκομεία έδειξε ότι οι πιο συχνές λοιμώξεις κατά την περίοδο 2022-2023 ήταν:
- Πνευμονία (28,9%)
- Βακτηριαιμία (20%)
- ουρολοίμωξη (13,1%)
- COVID-19 (8,4%)
- Λοιμώξεις χειρουργικού σημείου (7,3%)
- Λοιμώξεις από Clostirioides difficile (4%)
Τα παθογόνα που κυριαρχούν και απειλούν τους ασθενείς στα νοσοκομεία σε καθημερινή βάση περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, κλεμπσιέλαΟ acinetobacteriumΟ ψευδομονάδες και τα λοιπά. ενώ οι μισοί από τους νοσηλευόμενους ασθενείς λαμβάνουν τουλάχιστον ένα αντιβιοτικό, διπλάσιο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Η «πηγή» του κακού
Η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση στην κατανάλωση αντιβιοτικών στην ΕΕ, με 28,5 δόσεις ανά 1.000 κατοίκους την ημέρα, έναντι του μέσου όρου της ΕΕ που είναι 15,9.
Όπως επισημαίνει ο Επίκουρος Καθηγητής Γεωργία ΚουρλαμπάΗ χρήση αντιβιοτικών είναι ελαφρώς υψηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στα νοσοκομεία και είναι ευρέως διαδεδομένη στην κοινότητα, συμβάλλοντας σημαντικά σε αυτό ρύθμιση της μικροβιακής αντοχήςδηλαδή την αντίσταση που αναπτύσσουν οι μικροοργανισμοί στα αντιβιοτικά, καθιστώντας τα αναποτελεσματικά.
Επισημαίνεται ότι η μικροβιακή αντοχή ορίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως μία από τις τρεις κύριες απειλές για τη δημόσια υγεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
«Το πρόβλημα είναι μια «σιωπηλή πανδημία» που απαιτεί άμεση παρέμβαση», είπε ο καθηγητής. Νίκος Σύψαςπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων.
«Το MA παραμένει ένα σημαντικό πρόβλημα παρά όλες τις ενέργειες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει στόχους που πρέπει να επιτευχθούν μέχρι το 2030 και η Ελλάδα δεσμεύεται να τους επιτύχει μέσω του ΕΟΔΥ», δήλωσε ο Πρόεδρος του Οργανισμού. Ο πρώτος στόχος αφορά τη μείωση κατά 20% της κατανάλωσης αντιβιοτικών στην ΕΕ σε σχέση με το 2019. Η ΕΕ έχει θέσει ακόμη και ξεχωριστούς στόχους για κάθε χώρα, για την Ελλάδα, ο στόχος αυτός είναι λίγο πιο αυστηρός, στο 27%, γιατί η κατανάλωση μας είναι πολύ υψηλότερη άλλες χώρες Ο επόμενος στόχος της ΕΕ είναι. περισσότερο από το 65% των αντιβιοτικών που καταναλώνονται ανήκουν στην κατηγορία Access (Αντιβιοτικά 1ης και 2ης γραμμής που προσφέρουν την καλύτερη θεραπευτική αξία ενώ ελαχιστοποιούν την πιθανότητα μικροβιακής αντοχής). Ας θυμηθούμε εδώ το ποσοστό του 2022 στο 42,6% για την Ελλάδα το 2019 το ποσοστό αυτό ήταν 61,1% σε όλη την ΕΕ, αλλά δυστυχώς το 2022 σημειώθηκε πτώση», τόνισε ο κ. Χατζηχριστοδούλου. Ο τρίτος στόχος είναι η μείωση της συχνότητας της βακτηριαιμίας από 3 ανθεκτικά παθογόνα.
Τα «μέτρα» που πήρε ο ΕΟΔΥ
Ο ΕΟΔΥ έχει ήδη λάβει χρηματοδότηση και συνεχίζει να υλοποιεί ενέργειες για την επίλυση του προβλήματος. Ήδη έχουν αρχίσει να προσλαμβάνουν προσωπικό (πάνω από 90 άτομα) που θα διασφαλίζει την τήρηση των μέτρων πρόληψης σε 55 νοσοκομεία.
Παράλληλα, προβλέπεται η θέσπιση συστήματος. πλήρες πρόγραμμα παρακολούθησης νέες εισαγωγές, με στόχο τον έγκαιρο εντοπισμό λοιμώξεων και τη λήψη μέτρων απομόνωσης για τη μείωση της μετάδοσης.
Όπως είπε ο Νίκος Σύψας, ήδη υλοποιούνται προγράμματα ευαισθητοποίησης των γιατρών, ενώ σε νέα ηλεκτρονική πλατφόρμα και εφαρμογή (app) που αντιστοιχεί στον ΕΟΔΥ θα δημοσιευτούν οδηγίες για τη σωστή χρήση αντιβιοτικών και την πρόληψη των λοιμώξεων.
Το επιχειρησιακό σχέδιο δράσης
Όπως τόνισε ο Πρόεδρος του ΕΟΔΥ, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Αποθεραπείας και Ανθεκτικότητας, ο Οργανισμός προετοιμάζει την εφαρμογή του Επιχειρησιακού Σχεδίου Δράσης για τον Έλεγχο και την Πρόληψη Λοιμώξεων. Το έργο αυτό θα κινηθεί σε 4 άξονες που θα αφορούν:
- στην επιτήρηση και τη συμμόρφωση με τις πρακτικές πρόληψης με το σχεδιασμό ενός ενιαίου ψηφιακού συστήματος καταγραφής και πρόληψης του NCD στο οποίο θα καταγράφονται δεδομένα από όλες τις εγκαταστάσεις υγείας της χώρας.
- στην ανάπτυξη εθνικών κατευθυντήριων γραμμών
- στην εκπαίδευση για την πρόληψη και τον έλεγχο του LSI
- στον σχεδιασμό πρωτοκόλλου παρακολούθησης και αξιολόγησης του προγράμματος, την υιοθέτηση πρακτικών πρόληψης και θα υπάρξει ανατροφοδότηση. Ο άξονας αυτός θα περιλαμβάνει επισκέψεις σε δομές υγείας από τον ΕΟΔΥ, με στόχο τη λήψη δειγμάτων και τη σύνταξη τακτικών εκθέσεων παρακολούθησης.
Ο ευρύτερος στόχος του σχεδίου δράσης είναι η σύγκλιση της απόδοσης των δεικτών της Ελλάδας με αυτή των ώριμων συστημάτων υγείας. Ο μεσοπρόθεσμος στόχος του σχεδίου δράσης είναι η Ελλάδα να κυμανθεί στο επίπεδο του 2012 (9%) όταν θα μετρηθούν οι δείκτες LSFY (σε 3 χρόνια).
Στο ίδιο πρόγραμμα θα ενταχθεί και η εκπαίδευση του προσωπικού καθαριότητας των νοσοκομείων για την αναγνώριση του τρόπου μετάδοσης των παθογόνων μικροοργανισμών, την κατανόηση της σημασίας της καθαριότητας και της απολύμανσης για την πρόληψη και τον έλεγχο των ΣΜΝ,
τις βασικές αρχές και πρακτικές καθαρισμού και απολύμανσης και τέλος να εφαρμόζουν βέλτιστες πρακτικές κατά την άσκηση των καθηκόντων τους
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο ΕΟΔΥ ετοιμάζεται να ξεκινήσει συνεργασία με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των Ηνωμένων Πολιτειών (CDC) και το Πανεπιστήμιο Vanderbild.
Άλλες πρωτοβουλίες που έχουν ήδη ξεκινήσει στη χώρα μας είναι το πρόγραμμα GRIPP-SNF που στοχεύει στη μετατροπή 10 νοσοκομείων στην Ελλάδα σε κέντρα βέλτιστων πρακτικών πρόληψης και ελέγχου λοιμώξεων με διάφορους τρόπους και επίσης η πολυεθνική πολυκεντρική μελέτη REVERSE στην οποία συμμετέχουν 6 ελληνικά νοσοκομεία.
