Μια οικονομική πρόκληση παραμένει πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη για πολλούς Ευρωπαίους. Οι άμεσες πληρωμές για ιατρικές υπηρεσίες, ναρκωτικά και οδοντιατρική περίθαλψη συχνά δυσανάλογα νοικοκυριά, με αποτέλεσμα οικονομικές δυσκολίες και, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμη και φτώχεια.
Η πρόσφατη έκθεση υγείας σχετικά με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) αποκαλύπτεται ότι οι άμεσες πληρωμές υγείας είναι σημαντικά συγκλονισμένες από τα νοικοκυριά, ιδίως εκείνα με χαμηλά εισοδήματα, τα οποία αναγκάζονται να στερήσουν τις θεμελιώδεις ανάγκες προκειμένου να καλύψουν τα ιατρικά τους έξοδα.
Στην Ελλάδα, το 10% του πληθυσμού υπέστη τέτοια υψηλά οικονομικά τέλη το 2022, έτσι ώστε να μην μπορούν να καλύψουν άλλες βασικές ανάγκες.
Αυτή η έκθεση, που δημοσιεύθηκε κάθε τρία χρόνια, καλύπτει 53 χώρες στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία. Ορισμένες μη ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ουκρανία, το Καζακστάν, το Ταντζικιστάν, το Τουρκμενιστάν, το Ουζμπεκιστάν κ.λπ.
Μεγάλο χτύπημα για φτωχά νοικοκυριά
Στα κράτη μέλη, η συχνότητα του καταστροφικού κόστους υγείας κυμαίνεται από λιγότερο από το 2% των νοικοκυριών στην Ιρλανδία, τη Σλοβενία, τη Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο έως το 15% της Αρμενίας, της Βουλγαρίας, της Γεωργίας, της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Τατζικιστάν και της Ουκρανίας. Οι περισσότεροι συμβαίνουν στη γεωργία (> 21%), ενώ σε 25 χώρες, το πρόβλημα επηρεάζει περισσότερο από το 5% του πληθυσμού. Ταυτόχρονα, οι ανεκπλήρωτες ανάγκες υγείας λόγω του κόστους, της απόστασης ή των μεγάλων χρόνων αναμονής επηρεάζουν έως και το 13% του πληθυσμού όσον αφορά την ιατρική περίθαλψη και το 16% στην οδοντιατρική περίθαλψη.
Τα οικονομικά χαμηλότερα νοικοκυριά επηρεάζονται δυσανάλογα από τα έξοδα υγείας και την αδυναμία πρόσβασης σε υπηρεσίες φροντίδας. Οι σημαντικότερες οικονομικές ανισότητες στην πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη παρατηρούνται στην Αλβανία και την Ελλάδα, ενώ στην οδοντιατρική περίθαλψη στην Αλβανία και την Πορτογαλία.
“Πρωταθλητής” Ελλάδα στην κατάθλιψη
Ο επιπολασμός των καταθλιπτικών διαταραχών στην ευρωπαϊκή περιοχή της από 4,6%το 2019 σε 5,2%το 2021. Από την άλλη πλευρά, το χαμηλότερο ποσοστό καταγράφηκε στο Τατζικιστάν (3,1%), με την Πολωνία (3,5%) και την Αλβανία (3,7%) μετά από ελαφρώς υψηλότερα ποσοστά.
Οι περισσότερες χώρες έχουν αυξηθεί στον επιπολασμό των καταθλιπτικών διαταραχών μεταξύ 2019 και 2021, μερικοί καταγράφουν μια αξιοσημείωτη αύξηση. Ενδεικτικά, στην Ουκρανία, ο ρυθμός αυξήθηκε από 5,5% σε 6,5%, ενώ στο Bélarus από 5,3% σε 6,6%. Γενικά, οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης έχουν χαμηλότερα ποσοστά, ενώ τα δυτικά και νότια κράτη τείνουν να καταγράφουν υψηλότερο “σκορ”.
Τα δεδομένα δείχνουν ότι η κατάθλιψη επηρεάζει δυσανάλογα τις γυναίκες περισσότερο από τους άνδρες. Επιπλέον, τα ποσοστά είναι έως και τρεις φορές υψηλότερα σε άτομα με χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης από εκείνους με τριτοβάθμια εκπαίδευση, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία της κοινωνικοοικονομικής διάστασης της κατάθλιψης.
Παράγοντες που επηρεάζουν τους αριθμούς
Όπως επισημαίνει η έκθεση, ο επιπολασμός των καταθλιπτικών διαταραχών επηρεάζεται από παράγοντες όπως η δομή των συστημάτων υγείας, οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και οι πολιτισμικές αντιλήψεις της ψυχικής υγείας. Ταυτόχρονα, οι διαφορές στις διαγνωστικές πρακτικές και η άνιση πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας μπορούν να επηρεάσουν την αναγνώριση και την καταγραφή της κατάθλιψης. Η αύξηση των δημόσιων πληροφοριών και η μείωση του κοινωνικού στίγματος γύρω από την ψυχική υγεία πιθανώς συνέβαλαν στην αύξηση των αναφορών και των διαγνωστικών.
Η πανδημία του Covid-19 φαίνεται να έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αύξηση των καταθλιπτικών διαταραχών, επειδή η κοινωνική και οικονομική πίεση έχει ενταθεί, με την περαιτέρω επισήμανση της ψυχικής υγείας των πολιτών.
Ταυτόχρονα, οι δημογραφικές αλλαγές, όπως η γήρανση του πληθυσμού σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, αυξάνουν τον κίνδυνο κατάθλιψης στους ηλικιωμένους, λόγω παραγόντων όπως η κοινωνική απομόνωση, οι χρόνιες ασθένειες και η απώλεια δαπανηρών όντων.
Τέλος, οι εξελίξεις σε θεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως η ενσωμάτωση των ψηφιακών παρεμβάσεων ψυχικής υγείας, προσφέρουν νέες δυνατότητες για τη διαχείριση των καταθλιπτικών διαταραχών.
