Σημεία στα οποία συμφέρουν φοιτητόκοσμος της Β’ λυκείου, αλλά και τις σημαντικές αδυναμίες τους στην Πληροφορική σημείωσε η διεθνής έρευνα ICILS, στην οποία συμμετείχε για πρώτη φορά η Ελλάδα το 2023.
Σχετικά με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), αυτή η πρώτη συμμετοχή της Ελλάδας στην έρευνα προσφέρει πολύ χρήσιμα συμπεράσματα για τη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών στα σχολεία καθώς και για τις πολιτικές που πρέπει να εφαρμοστούν για την αύξηση της ψηφιακής ταχύτητας της χώρας σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης.
Σύμφωνα με την έρευνα, οι Έλληνες μαθητές έχουν πλεονέκτημα έναντι των συμμαθητών τους από άλλες συμμετέχουσες χώρες στους ακόλουθους τομείς που έμαθαν στο σχολείο:
- Μην τα χρησιμοποιείτε λύσεις που λειτουργούν για ένα πρόβλημα για να λύσουν ένα άλλο πρόβλημα (81% έναντι 77% των AD).
- Δεν οργανώνονται αποθηκευμένα ψηφιακά αρχεία (69% έναντι 66% των AD).
- Δεν αντιμετωπίζονται έγγραφα/παρουσιάσεις (69% έναντι 66% των AD).
- Μας ελέγχουν προγραμματίζει συστηματικά τον εντοπισμό σφαλμάτων και προβλημάτων (66% έναντι 51% των AD).
- Τα φτιάχνουν οργανογράμματα (55% έναντι 51% της μ.Χ.).
Επιπλέον, στην Ελλάδα, το ποσοστό των μαθητών που αναφέρουν ότι έχουν μάθει σχολείο η αναγνώριση κακόβουλων μηνυμάτων και η διαχείριση των ρυθμίσεων απορρήτου των λογαριασμών τους είναι ελαφρώς υψηλότερη από τον μέσο όρο άλλων χωρών (αντίστοιχα 64% έναντι 56% των ΜΜ και 57% έναντι 52% των ΜΜ).
Επιπλέον, περισσότεροι μαθητές από τον μέσο όρο στις συμμετέχουσες χώρες έμαθαν για την υπεύθυνη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στο σχολείο (84% έναντι 78% του έτους) και πώς να αναγνωρίζουν διαδικτυακό εκφοβισμό (82% έναντι 75% της μ.Χ.).
Ωστόσο, παρά τα θετικά, υπάρχουν και αδυναμίες ως προς την ικανότητα των μαθητών της χώρας μας να προχωρήσουν προς πιο σύνθετη χρήση της πληροφορικής.
Οι δέκα χώρες με το υψηλότερο επίπεδο αλφαβητισμού, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, είναι: Κορέα, Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Κινεζική Ταϊπέι, Φλαμανδική Κοινότητα Βελγίου, Πορτογαλία, Λετονία, Φινλανδία, Αυστρία και Ουγγαρία.
Η Ελλάδα, με συνολική βαθμολογία 460, βρίσκεται 16 μονάδες κάτω από τον μέσο όρο (476 μονάδες) και κατατάσσεται στην 23η θέση μεταξύ των 31 χωρών που συμμετείχαν στην έρευνα. Να σημειωθεί ότι η Κύπρος συγκέντρωσε τον ίδιο αριθμό μονάδων με την Ελλάδα.
Ανακαλύψεις για μαθητές
Σύμφωνα με την έρευνα, ένα υψηλό ποσοστό μαθητών σε όλες τις χώρες επέδειξαν μόνο βασικές δεξιότητες αλφαβητισμού (51% του μέσου όρου της χώρας). Οι μαθητές στο πρώτο επίπεδο επιτυχίας χρειάζονται σαφείς, βήμα προς βήμα οδηγίες για την εκτέλεση απλών ενεργειών που σχετίζονται με τον εντοπισμό πληροφοριών και την επικοινωνία σε ψηφιακό περιβάλλον.
Στις χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις αυτό το ποσοστό ήταν σημαντικά χαμηλότερο (π.χ. 27% στην Κορέα, 28% στην Τσεχία και 32% στη Δανία), ενώ στην Ελλάδα το ποσοστό των μαθητών που έφτασαν το επίπεδο 1 ή λιγότερο ήταν 60%.
Το ποσοστό των μαθητών που έφτασαν συνολικά το επίπεδο 2 ή παραπάνω, δηλαδή είχαν αναπτύξει περισσότερες από τις βασικές δεξιότητες, ήταν κατά μέσο όρο 49%.
Στην Ελλάδα, το 39% των μαθητών φαίνεται να βρίσκεται σε αυτά τα επίπεδα, με την πλειοψηφία τους (31%) να βρίσκεται στο επίπεδο 2.
Οι μαθητές σε αυτά τα επίπεδα χρησιμοποιούν τον υπολογιστή για τη συλλογή βασικών πληροφοριών και εργασίες διαχείρισης περιεχομένου και μπορούν να δημιουργήσουν απλά προϊόντα με βάση ένα τυπικό σχέδιο και διάταξη. Επιπλέον, κατανοούν τις στρατηγικές προστασίας προσωπικών δεδομένων και αναγνωρίζουν τις συνέπειες της κοινοποίησης των προσωπικών τους δεδομένων.
Το ποσοστό επιτυχίας ήταν εξαιρετικά χαμηλό σε όλες τις χώρες, ειδικά στο επίπεδο 4. Το υψηλότερο ποσοστό καταγράφηκε στην Κορέα (6%), ενώ χαμηλό ποσοστό ήταν στην Κινεζική Ταϊπέι (3%), τη Μάλτα (3%) και την Κροατία (2% ). Σε όλες τις άλλες χώρες, η απόδοση του επιπέδου 4 ήταν 1% προς 0.
Σχετικά με τη χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ):
- Περίπου οι μισοί μαθητές σε όλες τις χώρες, και λίγο περισσότεροι στην Ελλάδα, ανέφεραν ότι χρησιμοποιούν ψηφιακές συσκευές τουλάχιστον τα τελευταία πέντε χρόνια. Στις περισσότερες χώρες, τα μέσα αποτελέσματα αυτών των μαθητών ήταν σημαντικά υψηλότερα από αυτά άλλων.
- Η χρήση των ΤΠΕ είναι ευρέως διαδεδομένη. Περίπου τρεις στους τέσσερις μαθητές σε όλες τις χώρες και την Ελλάδα ανέφεραν ότι χρησιμοποιούν ΤΠΕ καθημερινά εκτός σχολείου για μη σχολικούς σκοπούς.
Συμπεράσματα για μαθητές
Τα σημαντικότερα ευρήματα, σύμφωνα με το ΙΕΠ, είναι:
- Χαμηλή βελτίωση στις ψηφιακές δεξιότητες: Παρά τη συνεχιζόμενη ανοδική τάση στη χρήση των ΤΠΕ από τους μαθητές, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι ψηφιακές δεξιότητες παραμένουν χαμηλές. Ακόμη και στις χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις, περισσότερο από το 25% των μαθητών δεν έχει κατακτήσει το επίπεδο ανεξάρτητης χρήσης των ψηφιακών μέσων, γεγονός που εγείρει σοβαρές ανησυχίες.
- Ανεπαρκής ανάπτυξη κριτικών δεξιοτήτων: Οι μαθητές φαίνεται να δυσκολεύονται να αξιολογήσουν την αξιοπιστία και τη συνάφεια των πληροφοριών που λαμβάνουν μέσω υπολογιστών, δεξιότητες απαραίτητες για τη συμμετοχή τους στον σημερινό ψηφιακό κόσμο. Η γενιά που μεγαλώνει με την τεχνολογία συχνά αδυνατεί να εφαρμόσει τις ψηφιακές της δεξιότητες ανεξάρτητα και κριτικά.
- Διδασκαλία και χρήση ΤΠΕ κατά τη διάρκεια της πανδημίας: Παρά την εκτεταμένη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, οι ψηφιακές δεξιότητες των μαθητών δεν έχουν βελτιωθεί σημαντικά. Αυτό υπογραμμίζει το γεγονός ότι η απλή χρήση ψηφιακών τεχνολογιών δεν συνεπάγεται αυτόματα την ανάπτυξη δεξιοτήτων ψηφιακής παιδείας.
- Ψηφιακό χάσμα: Οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες εξακολουθούν να επηρεάζουν έντονα την απόδοση των μαθητών στις ψηφιακές δεξιότητες. Η περιορισμένη πρόσβαση σε σύγχρονες ψηφιακές τεχνολογίες και πόρους παραμένει σημαντικό εμπόδιο για πολλούς.
- Εξωσχολική εκπαίδευση: Οι μαθητές αναφέρουν ότι μαθαίνουν περισσότερα για τις ΤΠΕ εκτός σχολείου παρά στο σχολείο. Η εξωσχολική ενασχόληση με την τεχνολογία εγείρει νέα ερωτήματα σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους τα σχολεία μπορούν να αξιοποιήσουν αυτήν την άτυπη μάθηση.
- Χρησιμοποιήστε εργαλεία λογισμικού παραγωγικότητας: Οι μαθητές χρησιμοποιούν κυρίως προγράμματα επεξεργασίας κειμένου και παρουσίασης στην τάξη, ενώ πιο εξελιγμένα εργαλεία όπως προσομοιώσεις και μοντελοποίηση δεδομένων παραμένουν λιγότερο κοινά. Η κατάρτιση των εκπαιδευτικών φαίνεται να χρειάζεται να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην ουσιαστική παιδαγωγική χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών.
Η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε στην έρευνα από 3.576 μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, από 179 δημόσια και ιδιωτικά σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε όλη τη χώρα, 148 διευθυντές, 2.321 εκπαιδευτικούς και 142 διευθυντές σχολικών εφαρμογών πληροφορικής και πληροφορικής από τα συμμετέχοντα σχολεία.
