Η πιο καυτή χρονιά των τελευταίων 30 ετών ήταν για την Ελλάδα το 2023. όπως επισημαίνει η επιστημονική της ομάδα klimatbook.gr, κατά την παρουσίαση της έκθεσης για το κλίμα 2023 στη χώρα μας. Όπως τονίσαμε, η χρονιά που πέρασε χαρακτηρίστηκε από ακραίες συμπεριφορές σε πολλά στοιχεία, όπως πυρκαγιές, καύσωνες, πλημμύρες, καταστάσεις που όπως έχουμε τονίσει, «Δείξε ξεκάθαρα το αποτύπωμα της κλιματικής αλλαγής». Σύμφωνα με στοιχεία της ετήσιας έκθεσης Climatebook, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται συνεχής ανοδική τάση της μέσης θερμοκρασίας στη χώρα μας.
Ειδικότερα, το 2023 ήταν η θερμότερη χρονιά στη χώρα μας, με μέση ετήσια τιμή θερμοκρασία για όλη την Ελλάδα στους 15,2 βαθμούς. “Η θερμοκρασία αυξάνεται από δεκαετία σε δεκαετία. Η τάση από τους 13,5 βαθμούς έχει φτάσει τους 14,8 βαθμούς, δηλαδή σε όλη τη χώρα έχουμε άνοδο περίπου 1,5 βαθμούς σε 30 χρόνια. Είναι πολύ μεγάλη τιμή», δήλωσε ο Δρ Κωνσταντίνος Λαγουβάρδος, μέλος της ομάδας Climatebook.gr και διευθυντής ερευνών του Ινστιτούτου Περιβαλλοντικής Έρευνας και Αειφόρου Ανάπτυξης στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.
Αναφερόμενη στο 2023, παγκοσμίως από πλευράς θερμοκρασίας, η διευθύντρια ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και μέλος του Climatebook.gr, Δρ Βασιλική Κοτρώνη τόνισε ότι το 2023 ήταν η πιο ζεστή χρονιά στον κόσμο, προσθέτοντας ότι η μέση θερμοκρασία ήταν 1,48 βαθμούς υψηλότερη. από τη μέση αξία της προβιομηχανικής περιόδου. Παράλληλα, τόνισε ότι «οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα συνεχίζουν να αυξάνονται». Όπως είπε, η μέση ετήσια τιμή συγκέντρωσης του 2023 ήταν 4,19 ppm – 2,6 ppm μεγαλύτερη από το 2022, σε μια διαρκώς αυξανόμενη συγκέντρωση. Σύμφωνα με την κ. Κοτρώνη, υπάρχει μια διαρκώς αυξανόμενη συγκέντρωση παγκοσμίως, γεγονός που συμβάλλει στη ζεστή εικόνα που βλέπουμε σε όλο τον κόσμο.
«Τα τελευταία 9 χρόνια, από το 2015 έως το 2023, ήταν τα 9 θερμότερα χρόνια που έχουν καταγραφεί παγκοσμίως. Επίσης, Η παγκόσμια στάθμη της θάλασσας βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί λόγω της συνέχειας υπερθερμανθεί και οι πάγοι λιώνουν και ο ρυθμός ανόδου της στάθμης της θάλασσας τα τελευταία 10 χρόνια είναι υπερδιπλάσιος από εκείνον της πρώτης δεκαετίας που έχει καταγραφεί, από το 1993 έως το 2003. Όλα τα μεγέθη τείνουν να αυξάνονται, αυτή είναι η συνολική εικόνα», σημείωσε η κ. Κοτρώνη.
Ειδικά για την Ελλάδα, η μέση μέγιστη θερμοκρασία το 2023 ήταν σε όλες τις περιοχές υψηλότερη από τη μέση τιμή της κλιματικής περιόδου 1991-2020. Παράλληλα, όπως τονίστηκε κατά την παρουσίαση, Η Βόρεια Ελλάδα παρατηρείται ότι θερμαίνεται με ταχύτερους ρυθμούς από οποιαδήποτε άλλη περιοχή της χώρας, ιδιαίτερα τις ηπειρωτικές περιοχές. Όσον αφορά τους μήνες με σημαντικές διαφορές, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση, ο Δεκέμβριος του 2023 ήταν ο θερμότερος από το 1991, με διαφορές από 4 έως 5 βαθμούς.
Όσον αφορά τις βροχοπτώσεις που σημειώθηκαν το 2023, οι ερευνητές τόνισαν ότι το 2023 ήταν ένα από τα σχετικά ξηρά χρόνια των τελευταίων 30 ετών. Οι περιοχές όπου σημειώθηκαν λιγότερες βροχές σε σχέση με την κλιματική αξία ήταν η Ανατολική Μακεδονία και η Θράκη, πολλές ανατολικές περιοχές της χώρας (συμπεριλαμβανομένης της Αττικής), τα νησιά και η Κρήτη. Οι περιοχές όπου σημειώθηκαν περισσότερες βροχοπτώσεις σε σχέση με την κλιματική αξία ήταν κυρίως η Θεσσαλία (με πολύ μεγάλη απόκλιση λόγω των ακραίων βροχοπτώσεων τον Σεπτέμβριο) και μεγάλο μέρος της Ηπείρου και της Δυτικής Μακεδονίας. Μάλιστα, όπως σημείωσαν οι ερευνητές, ο περασμένος Φεβρουάριος ήταν ο δεύτερος ξηρότερος που έχει καταγραφεί από το 1991.
Όσον αφορά τη θερμοκρασία της θάλασσας στην Ελλάδα, το 2023 ήταν η θερμότερη χρονιά από το 1991. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την έκθεση, η θερμοκρασία της θάλασσας ήταν σε όλες τις θάλασσες υψηλότερη από την κλιματική τιμή της περιόδου 1991-2020. Ιδιαίτερα στις νοτιοανατολικές περιοχές του Αιγαίου. , το θετικό χάσμα έφτασε τους +1,2-1,4 βαθμούς, γεγονός που όπως σχολίασε ο κ. Λαγουβάρδος είναι πολύ σημαντικό γεγονός, γιατί αυτή η διαφορά «πιέζει πολύ τα θαλάσσια οικοσυστήματα».. Επιπλέον, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2023, η θερμοκρασία της θάλασσας ξεπέρασε τους 28 βαθμούς στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Ρόδου και Καστελλόριζου. καθώς και στις περιοχές του Ιονίου, ενώ η χαμηλότερη θερμοκρασία, 11 βαθμοί, καταγράφηκε στο Θρακικό Πέλαγος και το βόρειο Αιγαίο τον Μάρτιο του 2023.
Όσον αφορά τους ανέμους, σύμφωνα με την έκθεση, η ένταση του ανέμου ήταν χαμηλότερη από τη μέση τιμή της περιόδου 1991-2020 στο Αιγαίο και στο Ιόνιο. Οι μεγαλύτερες αρνητικές αποκλίσεις (δηλαδή άνεμοι χαμηλότεροι από την κλιματική τιμή) εντοπίζονται στο νότιο Αιγαίο με τιμές άνω των -1,6 km/h. Όσον αφορά την καλοκαιρινή περίοδο (Ιούνιος-Ιούλιος-Αύγουστος), η ταχύτητα του ανέμου ήταν κατά μέσο όρο 2,5 έως 3 km/h χαμηλότερη από την κλιματική τιμή, κυρίως λόγω των εξασθενημένων ανέμων τον Ιούλιο.
Όσον αφορά τις ημέρες χιονόπτωσης, σύμφωνα με την έκθεση, στη Βόρεια Ελλάδα και την Πίνδο ήταν 15-20 ημέρες χαμηλότερες από τον μέσο όρο της περιόδου 2005-2022. Ο συνολικός αριθμός ημερών χιονοκάλυψης ήταν πάνω από το μέσο όρο στην κεντρική Ελλάδα και σε περιοχές της Κρήτης λόγω της κακοκαιρίας «Βαρβάρα» τον Φεβρουάριο του 2023.
Πυρκαγιές, καύσωνες και πλημμύρες του 2023
Η Ελλάδα γνώρισε τη δεύτερη χειρότερη περίοδο πυροπροστασίας το 2023 μετά το 2007, σύμφωνα με τους ερευνητές του Climatebook.gr, με περίπου 1.740.000 στρέμματα να κάηκαν. Όπως εξηγούν οι ερευνητές, οι δασικές πυρκαγιές δεν είναι μετεωρολογικό φαινόμενο, αλλά επηρεάζονται έντονα από τις καιρικές και κλιματικές συνθήκες. «Οι δύο μεγάλοι καύσωνες του 2021 και του 2023 οδήγησαν σε πολυάριθμες σοβαρές ξηρασίες στα δάση«, υψηλές θερμοκρασίες, δημιουργώντας έτσι συνθήκες ευφλεκτότητας που ήταν σε ακραίο σημείο, με αποτέλεσμα να εκδηλωθούν κυρίως το 2021, ακόμη και με συνθήκες χαμηλού ανέμου», σημείωσε ο κ. Λαγουβάρδος. Μάλιστα, από το 2017 έως το 2023, οι πυρκαγιές αυτές έκαψαν περίπου το 33% των δασών της Αττικής.
Παράλληλα, οι ερευνητές εστίασαν στη δασική πυρκαγιά του Έβρου τον Αύγουστο του 2023 που έκαψε συνολικά περισσότερα από 900.000 στρέμματα, αποτελώντας, όπως τόνισαν, «τη μεγαλύτερη πυρκαγιά που έχει καταγραφεί ποτέ σε ευρωπαϊκό έδαφος από το 2000 έως σήμερα. Όπως είπαν, καθοριστικό ρόλο στην εκδήλωση της συγκεκριμένης πυρκαγιάς έπαιξαν οι πολύ ξηρές ατμοσφαιρικές συνθήκες που επέτρεψαν σημαντική επιτάχυνση στην εξάπλωσή της. Σημείωσαν μάλιστα ότι από το 2019 στην περιοχή του Έβρου παρατηρείται «ακραία κατάσταση μεγάλων αποκλίσεων της ποσότητας βροχής στον Έβρο». Επιπλέον, τόνισε ότι η πυρκαγιά του Έβρου είναι μία από τις 16 μεγάλες πυρκαγιές που έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα από το 2000, εκ των οποίων οι τρεις την τελευταία τριετία.
Σχετικά με τον καύσωνα του περασμένου Ιουλίου, ο ερευνητής Δρ Σταύρος Ντάφης τόνισε ότι επρόκειτο για έναν άνευ προηγουμένου καύσωνα, καθώς ήταν ο μεγαλύτερος καύσωνας που έχει καταγραφεί ποτέ, που διήρκεσε από τις 12 έως τις 26 Ιουλίου. «Δεν έχουμε δει ποτέ το Λεκανοπέδιο της Αθήνας να έχει θερμοκρασίες πάνω από 30 βαθμούς Κελσίου για περίπου 300 συνεχόμενες ώρες», τόνισε, τονίζοντας ότι υπήρξε τεράστια πίεση στον πληθυσμό. Πράγματι, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, στις 23 Ιουλίου 2023, περισσότερες από 150 περιοχές της χώρας είχαν μέγιστες θερμοκρασίες άνω των 40 βαθμών, με την υψηλότερη θερμοκρασία να καταγράφεται στο Γύθειο με μέγιστη τιμή τους 46,4 βαθμούς. «Τα επεισόδια καύσωνα αναμένεται να είναι όλο και πιο έντονα και μεγαλύτερα στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής.σ», σχολίασε η κ. Κοτρώνη.
Για τις καταστροφικές πλημμύρες του Σεπτεμβρίου 2023 από την κακοκαιρία «Δανιήλ», ο κ. Ντάφης επιβεβαίωσε ότι έπαιξε ρόλο η κλιματική αλλαγή, διευκρινίζοντας ότι βρίσκονται σε εξέλιξη μελέτες. «Τα στοιχεία δείχνουν ότι το προηγούμενο καλοκαίρι ήταν πολύ υπεύθυνο για αυτό που συνέβη τον Σεπτέμβριο. Υψηλές θερμοκρασίες της θάλασσας, δεύτερος καύσωνας του Αυγούστου στην περιοχή μας, επομένως η θερμότητα που εκλύεται από τη θάλασσα με τη «Συσσώρευση υδρατμών και βαρομετρικά συστήματα που προέρχονται από βόρεια Η Ευρώπη και η εύρεση διαθέσιμης ενέργειας στην κεντρική Μεσόγειο οδηγούν σε φαινόμενα όπως αυτό του Δανιήλ» σημείωσε ο κ. Ντάφης, χαρακτηρίζοντας τις πλημμύρες τις πιο καταστροφικές του περασμένου αιώνα στην Ελλάδα.
Όπως τόνισε ο κ. Ντάφης, ο μετεωρολογικός σταθμός meteo.gr του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κατέγραψε 760 mm μέγιστης ημερήσιας βροχής στη Ζαγορά Πηλίου και συνολικά 1235 mm κατά την κακοκαιρία «Δανιήλ» στη Μακρινίτσα Πηλίου. Υψηλά επίπεδα βροχόπτωσης καταγράφηκαν και στις πόλεις της Καρδίτσας (659 χλστ.) και του Βόλου (617 χλστ.). Λόγω των ρεκόρ βροχοπτώσεων στη Θεσσαλία, ο θεσσαλικός κάμπος καλύφθηκε από νερό και πλημμύρισαν περίπου 720.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης.
Για την ύπαρξη εκτίμησης για το φετινό καλοκαίρι, ο κ. Λαγουβάρδος είπε ότι αν και οι εποχικές προβλέψεις είναι δύσκολες, υπάρχει διαφορά από χρόνο σε χρόνο, η πιθανότητα να έχουμε υψηλές θερμοκρασίες αυξάνεται. “Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν θα έχουμε καύσωνες αυτό το καλοκαίρι, αλλά είναι όλο και πιο πιθανό να έχουμε».υπογράμμισε ο κ. Λαγουβάρδος.
Σχετικά με το όριο που έχει τεθεί για να μην αυξηθεί η θερμοκρασία πάνω από 1,5 βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2050, η κ. Κοτρώνη είπε ότι είναι ένα «μη ρεαλιστικό σενάριο, γιατί το έχουμε ήδη φτάσει». «Αυτό που προσπαθούν να επιτύχουν οι επιστήμονες είναι να μην υπερβούν το +2, γιατί τότε θα μιλούσαμε για συνολική κλιματική κατάρρευση. Οι επιστήμονες μπορούν να παρουσιάσουν τις αλλαγές που αναμένουμε στο μελλοντικό κλίμα με διαφορετικά κοινωνικοοικονομικά σενάρια, αλλά οι πολιτικοί και οι πολιτικοί είναι αυτοί που θα τις καθορίσουν.», σημείωσε η κ. Κοτρώνη ενώ τόνισε ότι «οι επιστήμονες είδαν ότι έχουμε ήδη 11 χρόνια καθυστέρηση».
“Μέχρι το 2037 υπολογίζεται ότι θα φτάσουμε σε αύξηση της θερμοκρασίας πάνω από 2 βαθμούς.» είπε ο κ. Ντάφης.
