Οι φήμες έχουν την ικανότητα να διαδίδονται γρήγορα και να δημιουργούν εντυπώσεις που απειλούν να διαστρεβλώσουν την πραγματικότητα. Όπως δείχνει η πρόσφατη νομική του περιπέτεια Μπριζίτ Μακρόνσύζυγος του Γάλλου Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, μια φήμη μπορεί γρήγορα να πάρει τοξικές διαστάσεις ακόμα κι αν είναι αρχικά αιρετική, εξτρεμιστική ή μισαλλόδοξη. Η Μπριζίτ Μακρόν κινήθηκε πρόσφατα νομικά για να την αμφισβητήσει κατηγορία Αμερικανού influencer πως γεννήθηκε άντρας αντί για γυναίκα.
Διαβάστε περισσότερα: Μπριζίτ Μακρόν: 10 άτομα καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης με αναστολή για διαδικτυακή παρενόχληση της πρώτης κυρίας
Η δίκη τελείωσε, η Μπριζίτ Μακρόν κέρδισε, αλλά είναι εύκολο ή δύσκολο να διαλύσει μια φήμη, ψευδή ή αληθινή, όταν μπορεί να αναπαραχθεί σε λίγα δευτερόλεπτα, εκατομμύρια ακόλουθοι στο TikTokΟ Facebook (Meta) και το Instagram; Συζητάμε λοιπόν με τον ψυχίατρο-ψυχοθεραπευτή Δημήτρη Οικονόμου αν πρέπει να απαντάμε σε φήμες ή να δείχνουμε «ανωτερότητα» σιωπώντας και πώς να χειριζόμαστε τέτοιες καταστάσεις.
– Κάποτε πίστευαν ότι «όταν υπάρχουν κακές φήμες, είναι καλύτερα να μην τους δίνεις σημασία». Αυτό ισχύει ακόμα στην εποχή των κοινωνικών δικτύων; μέσα ενημέρωσης;
“Στο παρελθόν, η αδιαφορία λειτούργησε, γιατί οι φήμες διαδίδονταν αργά και σε περιορισμένο κύκλο. Σήμερα, με τα social media, η ταχύτητα είναι εκρηκτική, οι ψευδείς πληροφορίες μπορούν να φτάσουν σε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους σε λίγες ώρες και να προκαλέσουν πραγματική ζημιά. Όσο πιο γρήγορα διαδίδεται κάτι, τόσο πιο δύσκολο είναι να γυρίσουμε το ρολόι πίσω. Γι’ αυτό δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε όλες τις φήμες με τον ίδιο τρόπο.
– Τι να κάνουμε λοιπόν; Να διώξουμε τις φήμες; Να «χτυπήσει το κακό στις ρίζες»;
“Εξαρτάται. Όταν η παραπληροφόρηση είναι μικρής κλίμακας, κακόβουλη αλλά χωρίς αντίκτυπο, η σιωπή μπορεί πράγματι να τη διαγράψει. Αλλά όταν επηρεάζει την τιμή, την αξιοπιστία ή τη φήμη ενός ατόμου σε σημείο να τον βλάψει επαγγελματικά ή κοινωνικά, τότε η σιωπή ισοδυναμεί με ανοχή. Αυτό που χρειάζεται εδώ είναι μια ψυχρή αλλά απότομη αντίκρουση σημαίνει “αντιπολεμούμε με στοιχεία, όχι με αποδείξεις”. και με αξιοπρέπεια.
– Γιατί όμως οι φήμες διαδίδονται τόσο εύκολα στα κοινωνικά δίκτυα και στην εποχή των κοινωνικών δικτύων;
“Επειδή τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βασίζονται στο συναίσθημα και όχι στην αλήθεια. Μια φήμη που συνοδεύεται από θυμό, ειρωνεία ή σκάνδαλο “πουλάει” περισσότερο, οπότε ο αλγόριθμος την προωθεί.
– Ποια είναι η ψυχολογική επίδραση της φήμης που εξαπλώνεται στον στόχο;
“Οι συνέπειες είναι σοβαρές. Η στόχευση μέσω φημών προκαλεί άγχος, θυμό, ντροπή ακόμη και κρίσεις πανικού. Το άτομο βιώνει απώλεια ελέγχου και κοινωνική απομόνωση και νιώθει ότι χάνει το δικαίωμα να ορίσει ποιος είναι. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι μια διαρκής φήμη μπορεί να έχει ψυχολογικά αποτελέσματα παρόμοια με εκείνα της παρενόχλησης και της εμπιστοσύνης στο περιβάλλον.”
– Τι συμβουλές ειδικών πρέπει να δώσετε σε κάποιον που γίνεται στόχος κακόβουλων φημών;
“Πρώτα από όλα, μην βιαστείτε να απαντήσετε σε κατάσταση θυμού. Συλλέξτε στοιχεία, αξιολογήστε το μέγεθος και τον αντίκτυπό τους. Εάν είναι σοβαρό, απαντήστε ξεκάθαρα, με αποδείξεις και ήρεμο λόγο. Εάν είναι μικρό, αγνοήστε το. Και σε κάθε περίπτωση, μην το αφήσετε μόνο του να αναζητήσετε υποστήριξη από έμπιστα άτομα, συνεργάτες ή ειδικούς. Η ηρεμία, η συνέπεια και η διαφάνεια είναι πάντα το καλύτερο “.
– Υπάρχει όριο μεταξύ ανωτερότητας και αδιαφορίας;
“Η ανωτερότητα δεν είναι σιωπή, είναι αυτοέλεγχος. Αλλά το να μην παρασυρθείς από τη λάσπη δεν σημαίνει ότι δεν το αποδέχεσαι. Δύναμη είναι να ανταποκρίνεσαι με αξιοπρέπεια όταν είναι απαραίτητο και να μην αφήνεις τη δόξα να γίνει η ιστορία της ζωής σου. Είναι ο έλεγχος της ομιλίας μας και της στάσης μας που φτιάχνει το ρεκόρ.”
