Ο δημοσκοπήσεις σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση αποκαλύπτουν ότι η ακροδεξιά μπορεί να φτάσει τα καλύτερα ποσοστά της ποτέ ευρωεκλογές του Ιουνίου. Σε ποιον όμως οφείλει αυτή τη δυναμική; Σύμφωνα με ανάλυση του Foreign Policy, είναι οι νέοι της γηραιάς ηπείρου που έχουν καταφέρει να προσελκύσουν τα περισσότερα ακροδεξιά κόμματα – όταν θα περίμενε κανείς ότι θα είναι αυτοί που στρέφονται σε πιο προοδευτικές λύσεις. Ίσως είναι το γενικό αίσθημα ανασφάλειας που τους ωθεί προς αυτή την κατεύθυνση.
Το FP υπενθυμίζει ότι τα τελευταία χρόνια έχουν εκδοθεί νόμοι που παρέχουν δικαίωμα ψήφου σε νέους κάτω των 18 ετών. Σε Αυστρία, Γερμανία, Μάλτα και Βέλγιο το όριο είναι 16 έτη, ενώ εντός Η Ελλάδα στα 17. “Ελπιζόταν ότι αυτοί οι νέοι ψηφοφόροι θα εμπόδιζαν το λαϊκιστικό κύμα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η ιδέα πίσω από τη χειραφέτηση των νέων 16 και 17 ετών βασίστηκε εν μέρει στη μακροπρόθεσμη επένδυσή τους στην πολιτική. Οι πολιτικές που σχεδιάστηκαν σήμερα θα τους επηρεάσουν πολλές δεκαετίες, σε αντίθεση με τους παππούδες τους», σημειώνει ο FP.
Εκλογές 2019 και ξαφνική αλλαγή
Και πράγματι, στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του 2019, οι νέοι ψηφοφόροι έδωσαν μεγάλες υποσχέσεις με ρεκόρ προσέλευσης, δείγμα ελπίδας που αντανακλούσε τον ενθουσιασμό τους για την κοινή ευρωπαϊκή περιπέτεια. Καθώς το κίνημα της κλιματικής αλλαγής μαινόταν στους δρόμους, η ψήφος των νέων κατευθύνθηκε δυσανάλογα στα κόμματα των πράσινων που υποστήριζαν την ισχυρή προστασία του κλίματος και τη βαθύτερη ενσωμάτωση στην ΕΕ. Έτσι, εκπρόσωποι των Πρασίνων από την Πορτογαλία στη Λετονία απέκτησαν παρουσία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η κοινότητα ενέκρινε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία το 2020.
Αλλά αυτή τη φορά, οι ψηφοφόροι που είναι στα τέλη της εφηβείας τους, στις δεύτερες δεκαετίες ή κοντά στα 30 θα μπορούσαν να οδηγούν σε μια πολύ διαφορετική τάση. Ένας αυξανόμενος αριθμός νεαρών ψηφοφόρων ευθυγραμμίζονται με ακροδεξιά λαϊκιστικά κόμματα – τους ίδιους τους ανθρώπους που θέλουν να εγκαταλείψουν την Πράσινη Συμφωνία και να περιορίσουν τον ρόλο της ΕΕ.
Στις πρόσφατες εθνικές εκλογές στην Πορτογαλία, τη Σουηδία, την Ολλανδία, την Ιταλία, τη Φινλανδία και τη Γαλλία, οι νέοι ψήφισαν σε άνευ προηγουμένου αριθμούς εξτρεμιστικά εθνικιστικά και ευρωσκεπτικιστικά κόμματα. Και οι έρευνες στη Γερμανία δείχνουν ότι οι νέοι ψηφίζουν όλο και περισσότερο υπέρ του Εναλλακτικού για τη Γερμανία (AfD), ενός ακροδεξιού κόμματος που έχει βιώσει μια ριζοσπαστικοποίηση που το καθιστά ένα από τα εκλογικά κόμματα της ακροδεξιάς, το πιο δύσκολο στην Ευρώπη.
«Δεν φαίνονται πλέον τόσο ακραίοι».
«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτά τα κόμματα έχουν σημαντική διείσδυση μεταξύ των νέων ψηφοφόρων», δήλωσε η Catherine de Vries, μια Ολλανδή πολιτικός επιστήμονας. «Τα κόμματα δεν φαίνονται πλέον τόσο εξτρεμιστικά, γιατί υπάρχουν εδώ και πολύ καιρό. Και οι νέοι πιστεύουν ότι τα μεγάλα πάρτι είχαν την ευκαιρία τους. Το σύστημα εξακολουθεί να μην τους λειτουργεί, οπότε θέλουν να δώσουν σε άλλους την ευκαιρία να το δοκιμάσουν», εξηγεί.
Μια γερμανική δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε φέτος έδειξε ότι το 22% των νέων (σε αυτή την περίπτωση ηλικίας 14 έως 29 ετών) θα ψήφιζαν υπέρ του AfD, εάν γίνονταν σήμερα οι γερμανικές εκλογές. Το ποσοστό αυτό είναι υπερδιπλάσιο σε σύγκριση με πριν από δύο χρόνια. Το ένα τέταρτο των νέων δήλωσε ότι δεν ήξερε ποιον θα ψηφίσει.
Βαθιά ανασφάλεια
Οι λόγοι για αυτήν την απότομη αλλαγή είναι ασαφείς: οι ερευνητές τείνουν να αναφέρουν τη γενική δυσαρέσκεια για τις οικονομικές και πολιτικές συνθήκες μετά την πανδημία. «Φαίνεται ότι η πανδημία του κορωνοϊού έχει εξαφανιστεί [τους νέους] θυμωμένοι και απογοητευμένοι με την ικανότητά μας να αντιμετωπίζουμε το μέλλον, με αποτέλεσμα βαθιά ανασφάλεια», έγραψαν οι ερευνητές.
Τα ζητήματα που οι συμμετέχοντες περιέγραψαν ότι επηρεάζουν περισσότερο αυτήν την ανασφάλεια περιελάμβαναν τα προσωπικά τους οικονομικά, τις ευκαιρίες σταδιοδρομίας, την υγεία και την κοινωνική τους αναγνώριση. Εξέφρασαν λιγότερες ανησυχίες για την κλιματική κρίση από τον πληθωρισμό, την οικονομία και τη φτώχεια των ηλικιωμένων.
«Μπορούμε να μιλήσουμε για μια σαφή στροφή προς τα δεξιά μεταξύ των νέων», είπε στο FP ο Klaus Hurrelmann, ένας από τους ερευνητές και καθηγητής στη Σχολή Hertie στο Βερολίνο.
Η περίπτωση της Ολλανδίας και της Πορτογαλίας
Στις περσινές ολλανδικές εκλογές, το πιο δημοφιλές κόμμα μεταξύ των κάτω των 35 ετών (με ποσοστό 17%) ήταν το Κόμμα της Ελευθερίας, με επικεφαλής τον Geert Wilders, έναν ακροδεξιό λαϊκιστή. .
Η εξήγηση που δίνουν πολλοί Ολλανδοί ειδικοί; bestaanszekerheid, μια ολλανδική λέξη που σημαίνει «ασφάλεια της ζωής». Ουσιαστικά, αυτό σημαίνει να έχετε ένα αξιοπρεπές, τακτικό εισόδημα, άνετη στέγαση, πρόσβαση στην εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη και ένα δίχτυ ασφαλείας έναντι απρόβλεπτων προβλημάτων. Οι κύριες ανησυχίες των νέων στην Ολλανδία είναι το υψηλό κόστος στέγασης και η επιδείνωση της κατάστασης στα δημόσια νοσοκομεία.
Στις βουλευτικές εκλογές της Πορτογαλίας τον Μάρτιο, το ακροδεξιό κόμμα Chega, που είχε στόχο να προσελκύσει νέους, κέρδισε περισσότερες ψήφους από οποιοδήποτε άλλο κόμμα. Η έννοια του Chega, η οποία μπορεί να μεταφραστεί ως «αρκετά», περιγράφει με ακρίβεια το κίνητρο πολλών νεαρών ψηφοφόρων να τον υποστηρίξουν.
Πολιτικοί αναλυτές έχουν επισημάνει ότι τα ακροδεξιά κόμματα έχουν καταφέρει να αξιοποιήσουν στο έπακρο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στη γερμανική έρευνα που προαναφέρθηκε, το 57% των νέων λέει ότι ενημερώνεται για την επικαιρότητα και την πολιτική μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Πάνω από το 90% χρησιμοποιεί το WhatsApp, ακολουθούμενο από το Instagram (80%) και το YouTube (77%). Το TikTok χρησιμοποιείται κατά 51%.
